Drogi Naukowcu Obywatelu w projekcie INCREASE,

Jako uczestnik/czka Eksperymentu Nauki Obywatelskiej używasz dedykowanej aplikacji “INCREASE CSA” do dokumentacji swojej przygody z fasolą. W aplikacji znajdziesz dodatkowe informacje, instrukcje i samouczki, które dokładnie zapoznają Cię z działaniem aplikacji i sposobem zapisywania swoich doświadczeń i obserwacji. Wystarczy, że wybierzesz interesujący Cię temat, aby przeczytać o nim więcej.

• Weryfikacja

  Aby rozpocząć Eksperyment Nauki Obywatelskiej, musisz potwierdzić otrzymanie przesyłki z nasionami, zaznaczając odpowiednie pole w sekcji "Weryfikacja" w aplikacji. W celu weryfikacji nasion przed ich wysiewem wykonaj następujące kroki:

  • Kliknij „Weryfikacja” w menu aplikacji.
  • Po otwarciu paczki i sprawdzeniu, czy przesyłka jest kompletna i w dobrym stanie, potwierdź odbiór, zaznaczając odpowiednie pole.
  • Zobaczysz również listę wszystkich otrzymanych linii fasoli, np. INCBN_00007.
  • Otwórz po kolei każdą torebkę z nasionami.
    Umieść nasiona z pierwszej torebki na dostarczonym kartonowym wzorcu kolorów, wraz z numerem odmiany wydrukowanym na torebce (możesz umieścić torebkę razem z nasionami na wzorniku). Upewnij się, że wszystkie pola kolorów są widoczne.
  • Zrób zdjęcie nasionom każdej odmiany osobno, np. w aplikacji, klikając symbol aparatu.
    Aby uzyskać wizualne wskazówki dotyczące tego etapu, zapoznaj się z tym filmem instruktażowym:
    

• Plan siewu

  W celu przygotowania siewu w polu/ogrodzie lub w doniczce: Przygotuj etykietę dla każdej torebki z nasionami (każda torebka zawiera nasiona pojedynczej odmiany, dane należy zbierać osobno dla każdej odmiany), używając numeru INCREASE lub kolorowej litery znajdującej się w lewym górnym rogu torebki, np. A dla odmiany kontrolnej Meccearly (wysłana do każdego uczestnika), B dla INCBN_000XYZ, itd. (zobacz film instruktażowy poniżej). Przygotowując etykietę, należy wziąć pod uwagę, że zjawiska pogodowe, takie jak słońce, deszcz itp., mogą uszkodzić etykietę podczas eksperymentu, dlatego należy używać odpornego materiału i pisaka.

  • Użyj etykiety odpowiedniej dla każdej torebki z nasionami, aby zidentyfikować poletka/rząd na polu lub doniczkę.
  • Podczas notowania obserwacji należy używać specjalnej etykiety do identyfikacji odmiany.
  • Torebka z nasionami = jedna odmiana = jedna linia = od 3 do 10 nasion.
  • Każdy uczestnik otrzymuje 6 różnych linii, od A do F.
    

    Opcje planu siewu

    Istnieją trzy różne opcje zaplanowania siewu:

    1. Bez powtórzeń
       A) Np. Sześć rzędów po sześć roślin (po jednej na odmianę)
       
       
       B) Np. Sześć podwójnych rzędów po trzy rośliny każdy

  W powyższym układzie masz tylko jedno miejsce dla każdej z sześciu odmian i możesz wyhodować 1 (np. w doniczce), 3 lub 6 roślin tej samej odmiany w rzędzie. Kolejność odmian to Twój własny wybór, który wskażesz w aplikacji w trakcie tworzenia planu siewu w sekcji "Siew roślin”. Poprosimy Cię o obserwacje fenotypowe dla każdej odmiany, a nie indywidualnie dla każdej rośliny w obrębie odmiany (w przypadku, gdy hodujesz więcej niż jedną roślinę na odmianę).

  2. Z powtórzeniami - Bloki
     
     

  W tym układzie masz dwa miejsca dla każdej z sześciu odmian, a dla każdej odmiany w każdym miejscu uprawiane są trzy rośliny. Oznacza to, że na swoim polu/w ogrodzie masz dwa miejsca, w których uprawia się sześć odmian. Każda lokacja zawierająca łącznie sześć odmian nazywana jest blokiem. Każdy blok powinien mieć te same wymiary i odległości między roślinami/odmianami, ale kolejność odmian w blokach może być inna.

  W zależności od dostępnej przestrzeni masz dwie możliwości rozmieszczenia odmian w każdym bloku.

  Poprosimy Cię o obserwacje fenotypowe w obrębie bloków dla każdej odmiany, a nie indywidualnie dla każdej rośliny. Oznacza to, że będziesz mieć dwie obserwacje fenotypowe dla każdej odmiany (jedną w pierwszym bloku, drugą w bloku drugim). Oznacz swoje odmiany zgodnie z numerem bloku: A1 do F1 dla bloku 1 i A2 do F2 w bloku 2.

  3. Dowolny układ powtórzeń (2 powtórzenia)
     
     Dowolny układ powtórzeń: tutaj pokazano układ 4X3, ale podobnie jak w przykładzie 2 może to być również 2X6.

  W tym układzie masz dwa miejsca dla każdej z sześciu odmian, a każde miejsce składa się tylko z jednej rośliny. W zależności od dostępnej przestrzeni możesz uprawiać odmiany i powtórzenia w trzech rzędach po cztery rośliny (w jednym rzędzie każda roślina jest innej odmiany) lub w dwóch rzędach po sześć roślin (= 6 różnych odmian).

• Dalsze instrukcje siewu

  Zachowaj trochę nasion: Zanim zaczniesz eksperyment i wysiejesz nasiona, zachowaj kilka nasion w torebce (zachowaj co najmniej 1 nasiono, jeśli otrzymałeś 3, 4 lub 5 nasion w torebce, lub co najmniej 2 nasiona, jeśli otrzymałeś 10 nasion w torebce). Zachowane nasiona nie są wysiewane i można je przechowywać w oryginalnej torebce. Ma to na celu zagwarantowanie źródła oryginalnego materiału siewnego jako zabezpieczenia w przypadku jakichkolwiek komplikacji. Nasiona nie zostaną ponownie wysłane, dlatego należy je rozmnożyć samemu podczas eksperymentu.

  Kiełkowanie wstępne i siew: Po zakończeniu planu siewu i przygotowaniu etykiet, możesz przejść do etapu przygotowania nasion, używając małej szklanki (jedna szklanka dla każdej odmiany), wody i lodówki. Pamiętaj, że potrzebujesz jednej szklanki na odmianę: nasiona tej samej odmiany można umieścić w tej samej szklance, ale nie mieszaj nasion różnych odmian w tej samej szklance. Opisz szklanki i umieść nasiona w środku. Dodaj wodę, aby przykryć nasiona i pozostaw szklanki z wodą i nasionami w lodówce (około 4°C) na 20-24h. Następnie wyjmij szklanki z lodówki, wyjmij nasiona z wody i umieść je bezpośrednio w glebie (na polu lub w doniczce). Poletko/doniczka powinno być oznaczone etykietą, a gleba dzień wcześniej przed siewem odpowiednio nawodniona (wilgotna, ale nie przemoczona). Poniżej możesz obejrzeć film instruktażowy dotyczący tego kroku.

  Opisany wcześniej krok można wykonać, jeśli chcesz uzyskać równomierne i szybkie kiełkowanie, ale nie jest on obowiązkowy. Możesz także posadzić nasiona bezpośrednio w glebie, podlewając ją dzień wcześniej, aby była wilgotna, ale nie przemoczona.

  • Dni do kiełkowania: 6-10 dni
  • Temperatura: warunki uprawy bez mrozu (najlepiej, gdy temperatury są stabilne powyżej 15°C i nie występują już nocne przymrozki)
  • Wymagania świetlne: słońce/częściowe słońce
  • Podlewanie: normalne, ale częstsze w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków
  • Nawóz: nie potrzeba dodatkowego nawozu na pole/do ogrodu
  • Głębokość sadzenia: 2-4 cm
  • Odległość sadzenia w ogrodzie/polu: 20-25 cm

• Prawidłowe użycie wzornika kolorów

  Po ustaleniu planu siewu za pomocą aplikacji, możesz zacząć zbierać dane o uprawie fasoli, z użyciem dostarczonego wzorca kolorów. W celu zebrania dokładnych danych i wykonania wysokiej jakości zdjęć sugerujemy umieszczenie wzornika kolorów na sztywnym podłożu. Zmniejszy to zniekształcenia obrazu i pozwoli na wyraźniejsze uchwycenie cech fasoli (kwiatów, strąków, liści itp.). Zapoznaj się z tym krótkim filmem instruktażowym, aby dowiedzieć się, jak w kilku prostych krokach skonstruować sztywny wspornik wzornika kolorów:

• Siew/Wschody/Kiełkowanie nasion

  Po skiełkowaniu pierwszej rośliny na każdym poletku widoczne stają się tak zwane pierwsze liście – patrz zdjęcie poniżej. Ten etap nazywany jest wschodem. Prosimy o poinformowanie nas, kiedy to nastapi. Do wyboru masz dwie opcje (jak wskazano w aplikacji):

  • Wprowadź datę zaobserwowania wschodów roślin.
  • Zrób zdjęcie roślinie, gdy zobaczysz jej pojawienie się na konkretnym poletku.

  

• Ponowny siew/wschody

  W przypadku, gdy na danym poletku nie pojawiły się żadne rośliny lub wszystkie wschodzące rośliny uschły, możesz ponownie wysiać nasiona zachowane na taką ewentualność. Podczas ponownego wysiewu poprosimy Cię o wskazanie w aplikacji:

  • Które poletka wymagały powtórzenia siewu
  • Data ponownego siewu
  • Wschody na ponownie obsianym poletku

• Pojawienie się siewek

  Nie wszystkie nasiona na poletku muszą wykiełkować lub nie wszystkie młode siewki przetrwają. Poinformuj nas za pośrednictwem aplikacji 10 dni po zanotowaniu wschodów, ile zdrowych roślin jest obecnych na każdym poletku.

• Pigmentacja hipokotylu

  Zapisz kolor hipokotyla, tj. części siewki (młodej rośliny) pomiędzy glebą a liścieniami (pierwszą parą wschodzących liści) nad glebą.

  

  Może wystapić w dwóch kolorach:
  1 = Fioletowy/Czerwony
  2 = Zielony

• Kształt liścia

  Liście fasoli są trójlistkowe, to znaczy każdy liść składa się z trzech mniejszych listków. Cechą, którą musisz ocenić, jest kształt końcowego listka na trzecim w pełni rozwiniętym liściu jednej rośliny. Proszę zrób zdjęcie pełnego liścia bez zrywania go z rośliny z użyciem wzornika kolorów, umieszczając go na środku z widoczną skalą kolorów. Zapoznaj się z filmem instruktażowym, aby uzyskać dalsze instrukcje:

  Wyróżniamy trzy kształty liści:

  • Trójkątny
  • Okrągły
  • Czworokątny

  Podaj również swoją ocenę liczbowo (tak, jak na zdjęciu poniżej).

  

• Kolor liścia: chlorofil

  Zanotuj intensywność zielonego koloru liści, patrząc na liście rośliny. Wyróżniamy trzy różne kategorie (patrz obrazek):

  Wybierz najbardziej rozwiniętą roślinę z każdego poletka, aby ocenić tę cechę i oprzeć swoje obserwacje na więcej niż jednym liściu (średnia kolorów różnych liści z jednej rośliny). W celu oceny zrób zdjęcie pełnego liścia przytwierdzonego do rośliny z użyciem wzornika kolorów. Umieść liść na środku, tak aby widoczna była skala kolorów.

• Kolor liści: antocyjany

  Zanotuj, czy dostrzegasz czerwone lub fioletowe zabarwienie liścia (obecność/brak zabarwienia antocyjanowego). Spójrz na liście wybranej rośliny i nerwy liści.

  Są dwie opcje:

  W celu oceny zrób zdjęcie pełnego liścia przytwierdzonego do rośliny z użyciem wzornika kolorów. Umieść liść na środku, tak aby widoczna była skala kolorów.

• Typ wzrostu

  Rośliny fasoli mogą mieć dwa różne typy wzrostu:
  
  W aplikacji w sekcji „Typ wzrostu” wskaż typy wzrostu swoich roślin.

• Średnica łodygi

  Proszę zmierz średnicę łodygi jednej reprezentatywnej rośliny z każdego poletka na etapie dojrzałości roślin. Pomiar wykonaj tuż nad powierzchnią gleby (patrz zdjęcie). Możesz użyć linijki lub suwmiarki, podaj nam długość w mm.
  

• Dzień żniw

  Proszę zrób zdjęcie fragmentu dojrzałego poletka w czasie zbiorów z użyciem wzorca kolorów. Upewnij się, że cały wzornik kolorów jest widoczny. Podczas przesyłania obrazu data przesłania jest automatycznie rejestrowana przez aplikację jako data zbioru. Jest to preferowany sposób odnotowania tej cechy.

  Jeśli zdjęcie jest starsze niż data przesłania lub jeśli nie możesz zrobić zdjęcia, ale zarejestrowałe/aś datę zbiorów ręcznie, masz możliwość bezpośredniego podania nam daty zbiorów. Proszę użyj tej opcji tylko wtedy, gdy nie możesz skorzystać z pierwszej opcji.

  Znając datę zbioru i siewu możemy obliczyć dni do zbioru.
  

• Początek kwitnienia

  Kwiaty fasoli mają ok. 1 cm długości i wyraźne płatki górne i dolne. Kwiat znajduje się w węźle. Zanotuj datę, gdy zobaczysz na swoim poletku pierwszy w pełni otwarty kwiat. Masz dwie możliwości:

  1. Zrób zdjęcie kwiatu, umieszczając wzornik kolorów za kwiatem. Upewnij się, że skala i oznaczenia kolorów są widoczne. Podczas przesyłania obrazu data przesłania jest automatycznie rejestrowana przez aplikację jako data kwitnienia. Jest to preferowany sposób odnotowania tej cechy.
  2. Jeśli zdjęcie jest starsze niż data przesłania lub jeśli nie możesz zrobić zdjęcia, ale zarejestrowałeś/aś datę kwitnienia ręcznie, masz możliwość bezpośredniego poinformowania nas o dacie kwitnienia. Proszę użyj tej opcji tylko wtedy, gdy nie możesz skorzystać z pierwszej opcji.

• Pełnia kwitnienia

  Zanotuj datę, gdy zobaczysz, że wszystkie rośliny na Twoim poletku mają przynajmniej jeden w pełni otwarty kwiat. Masz dwie możliwości:

  1. Zrób zdjęcie kwiatu, umieszczając wzornik kolorów za kwiatem. Upewnij się, że skala i oznaczenie koloru są widoczne. Podczas przesyłania obrazu data przesłania jest automatycznie rejestrowana przez aplikację jako data pełni kwitnienia. Jest to preferowany sposób odnotowania tej cechy.
  2. Jeśli zdjęcie jest starsze niż data przesłania lub jeśli nie możesz zrobić zdjęcia, ale zarejestrowałeś/aś datę ręcznie, masz możliwość bezpośredniego podania nam maksymalnej daty kwitnienia. Proszę użyj tej opcji tylko wtedy, gdy nie możesz skorzystać z pierwszej opcji.

  

• Kolor kwiatu

  Proszę odnotuj kolor kwiatów (żagielek i skrzydełka) w aplikacji. Kwiaty fasoli mają dwa różne rodzaje płatków (patrz zdjęcie poniżej). Żagielkiem jest górna część, a dolną część tworzą dwa skrzydełka. Proszę zanotuj kolor obu typu płatków, gdy rośliny mają już znaczną liczbę kwiatów. Z każdego poletka wybierz najbardziej reprezentatywny kwiat dla jednej dobrze rozwiniętej rośliny. Zwróć uwagę, że często żagielek i skrzydełka mają ten sam kolor. Istnieją jednak odmiany fasoli, dla których kolor żagielka i skrzydełek różnią się od siebie.

  1. Zrób zdjęcie kwiatu, umieszczając wzornik kolorów za kwiatem. Upewnij się, że skala i oznaczenia kolorów są widoczne (patrz zdjęcie i filmik).
  2. Podaj nam swoją ocenę koloru żagielka i skrzydełek, używając wskazanego numeru klasyfikacji kolorów.

  
  
  
  

• Początek zawiązywania się strąka

  Proszę zanotuj datę pojawienia się pierwszego widocznego strąka fasoli na twoim poletku.

  1. Zrób zdjęcie strąka, umieszczając wzornik kolorów za strąkiem. Upewnij się, że skala i oznaczenia kolorów są widoczne. Podczas przesyłania obrazu data przesłania jest automatycznie rejestrowana przez aplikację jako data zawiązania się strąka. Jest to preferowany sposób odnotowania tej cechy.
  2. Jeśli zdjęcie jest starsze niż data przesłania lub jeśli nie możesz zrobić zdjęcia, ale zarejestrowałeś/aś datę kwitnienia ręcznie, masz możliwość bezpośredniego poinformowania nas o zawiązaniu się strąka. Proszę użyj tej opcji tylko wtedy, gdy nie możesz skorzystać z pierwszej opcji.

     

     Dalsze wskazówki znajdziesz w tym filmiku instruktażowym:

• Maksymalne liczba zawiząnych strąków

  Proszę zanotuj datę, kiedy wszystkie rośliny na Twoim poletku będą miały strąki.

  1. Zrób zdjęcie strąka, umieszczając wzornik kolorów za strąkiem. Upewnij się, że skala i oznaczenia kolorów są widoczne. Podczas przesyłania obrazu data przesłania jest automatycznie rejestrowana przez aplikację jako data maksymalnego formowania się strąków. Jest to preferowany sposób odnotowania tej cechy.

  2. Jeśli zdjęcie jest starsze niż data przesłania lub jeśli nie możesz zrobić zdjęcia, ale zarejestrowałeś/aś datę kwitnienia ręcznie, masz możliwość bezpośredniego poinformowania nas o dacie maksymalnego formowania się strąków. Proszę użyj tej opcji tylko wtedy, gdy nie możesz skorzystać z pierwszej opcji.

• Przekrój strąka

  Zbierz jeden niedojrzały, ale w pełni rozwinięty strąk z rośliny. Przetnij go w najszerszej części i spójrz na kształt przekroju.
  
  Proszę zrób zdjęcie przekroju z użyciem wzornika kolorów. Upewnij się, że cały wzornik kolorów jest widoczny.
  

• Krzywizna strąka

  Zbierz jeden niedojrzały, ale w pełni rozwinięty strąk z rośliny i spójrz na kształt jego krzywizny.
  
  Proszę zrób zdjęcie strąka z użyciem wzornika kolorów. Upewnij się, że cały wzornik kolorów jest widoczny.
  

• Kolor strąka (świeżego)

  Zrób zdjęcie strąka nadal przymocowanego do rośliny z użyciem wzornika kolorów, tak jak pokazano na filmie. Upewnij się, że cały wzornik kolorów jest widoczny. Strąki powinny być dojrzałe, ale jeszcze nie gotowe do zbioru (nie suche).
  

• Pokrój rośliny/Typ wzrostu

  Wyróżniamy linie fasoli o typie wzrostu zdeterminowanym lub niezdeterminowanym. W typie zdeterminowanym wierzchołek na szczycie każdej rośliny (tj. merystem wierzchołkowy, końcowy) przechodzi ze stanu wegetatywnego do reprodukcyjnego. Oznacza to, że na wierzchołku rośliny powstaje kwiatostan/kwiat. W typie niezdeterminowanym wegetatywny zielony wierzchołek rosnący na szczycie każdej rośliny (tj. merystem końcowy), w dalszym ciągu wytwarza łodygę i liście. Aby dowiedzieć się, czy linia fasoli reprezentuje typ zdeterminowany lub niezdeterminowany, patrzymy na pąk wierzchołkowy, tj. pąk na szczycie/końcu głównej łodygi. Może to być pąk kwiatowy (typ: zdeterminowany, 1) lub pąk liściowy (typ: niezdeterminowany, 2) - patrz załączone zdjęcia. Proszę zrób zdjęcie pąka wierzchołkowego z użyciem wzornika kolorów i pozostaw pąk nienaruszony.
  

• Kolor strąka (suchego)

  Po zebraniu suchych strąków z roślin, zrób zdjęcie jednego suchego strąka, używając wzornika kolorów, jak widać na filmie. Upewnij się, że cały wzornik kolorów jest widoczny. Strąk powinien być w pełni dojrzały i gotowy do zbioru (suche).
  

• Zdjęcie strąka i nasion

  Po zebraniu suchych strąków z roślin, odnotuj kilka cech koloru i wyglądu strąków i nasion. W celu dokumentacji prosimy o wykonanie zdjęcia z reprezentatywnej puli strąków i nasion z każdego poletka. Umieść je na wzorniku kolorów i upewnij się, że kolory i skala są widoczne na zdjęciu (patrz samouczek).
  

• Obecność włókien w ścianie strąka

  Proszę dokonaj wizualnej oceny w pełni dojrzałych (suchych) strąków i opisz włókna w ścianie strąków. Proszę wybierz reprezentatywny strąk z każdego poletka (patrz zdjęcie).
  

• Wzór okrywy nasiennej

  Nasiono fasoli może mieć jednolity kolor lub mieć kolor podstawowy z dodatkowym kolorowym wzorem (patrz zdjęcia). W tym miejscu chcielibyśmy wiedzieć, czy nasiono ma taki wzór, czy też ma jednolity kolor (brak wzoru). Zrób zdjęcie nasion fasoli z każdego poletka, umieszczając je na wzorniku kolorów i podaj nam swoją ocenę. Upewnij się, że cały wzornik kolorów jest widoczny.
  0 = Nieobecny
  1 = Obecny, cętkowany/nakrapiany
  2 = Obecny, w paski
  3 = Obecny, dwuczęściowy/trójczęściowy
  4 = Obecny, wzór wokół hilum (tj. miejsca, w którym nasiono było przymocowane do strąka)
  5 = Inne (określ w uwagach)
  
  

• Kolor podstawowy i drugorzędowy okrywy nasiennej

  Nasiono fasoli może mieć jednolity kolor lub mieć kolor podstawowy z dodatkowym kolorowym wzorem (patrz zdjęcia). Tutaj chcielibyśmy poznać kolor podstawowy (jeśli występuje wzór) lub po prostu kolor nasion (jeśli nasiona mają jednolity kolor).
  
  
  

• Kształ nasiona

  Nasiona fasoli mogą mieć następujące kształty. Podaj nam kształt swoich nasion.